W przypadku opisanych
diet sam decydujesz, co chcesz jeść i ile. Każda natomiast zawiera wskazówki co
do produktów, które pozytywnie wpłyną na Twoje zdrowie, samopoczucie i formę na
treningu.
Wszystkożerca
Wszystkożerność nie
oznacza folgowania zachciankom. Ale zostawia spore pole manewru tym, którzy
lubią dużo i dobrze jeść.
Zasadnicza idea
wszystkożerności jest prosta: dopóki nie tracisz umiaru, żadne jedzenie Ci nie
zaszkodzi. To oznacza, że nawet produkty, które dla wielu ludzi są
niedopuszczalne w zdrowej diecie, jak np. czerwone mięso, masło czy ser, mają
prawo znaleźć się na talerzu wszystkożercy.
Pozwalanie sobie na
jedzenie różnorodnych produktów jest dobrą strategią odżywiania się. Jeśli
bowiem powiesz komuś, by czegoś nie jadł, to możesz być pewien, że będzie jadł
tego zbyt wiele.
Mięso
Czerwone mięso ma
fatalną reputację ze względu na dużą zawartość niezdrowych, nasyconych kwasów
tłuszczowych. Ale badania dowodzą, że mięso zwierząt karmionych naturalną karmą
(trawą, sianem itd.) jest chudsze i ma 3-4 razy więcej zdrowych kwasów omega-3
niż mięso zwierząt karmionych paszami. Mięso zwierzyny łownej, np. jeleni, też
bywa zazwyczaj chudsze niż wołowina.
·
Najlepszy wybór: Dowolna polędwica,
befsztyki z mięsa zwierząt z ekologicznych hodowli.
·
Jedz oszczędnie: Kiełbasy, bekon,
rozbratel są bogate w nasycone kwasy tłuszczowe.
Drób
"Kurczak i
indyk to doskonałe źródła białka dla biegaczy" - mówi dr Amy Bragg,
szef wydziału Performance Nutrition na Texas A&M University. To chude
mięso, ale nie wierz w zapewnienia, iż wyrabiane z niego mielone, pasztety albo
kiełbasy są równie dobre tylko dlatego, że są drobiowe. Do ich wyrobu używa się
bowiem także skóry, która jest tłustsza.
·
Najlepszy wybór: Białe mięso bez skóry
z drobiu z ekogospodarstw. Zdaniem badaczy, mięso tak chowanych kur i indyków
jest bogatsze w witaminę A.
·
Jedz oszczędnie: Smażone skrzydełka z
kurczaka i kurczaki w całości. Jest na nich skóra, a więc także niezdrowy
tłuszcz.
Ryby
Dostarczają
człowiekowi kompletny zestaw zdrowych kwasów omega-3, których nie znajdziesz w
roślinnych produktach, takich jak np. siemię lniane. Dlatego dietetycy radzą
jedzenie ryb 2 razy w tygodniu.
·
Najlepszy wybór: Dziki łosoś, dorsz,
halibut oraz puszkowany tuńczyk.
·
Jedz oszczędnie: Tuńczyk (w całości
sprzedawane są ryby starsze, w których kumulacja szkodliwych substancji, jak
np. rtęć, jest wyższa), szczupak, bass morski, makrela królewska, rekin,
miecznik - ich mięso może mieć podwyższony poziom toksyn.
Sery
Są napakowane wapniem.
Ale sery, które mają wyraźny smak i zapach, jedz w niewielkich ilościach,
ponieważ są bardziej kaloryczne. Czytaj etykiety, aby porównać ilość tłuszczu i
kalorii w różnych gatunkach serów.
·
Najlepszy wybór: Feta, parmezan, mozzarella light,
odtłuszczone sery żółte.
·
Jedz oszczędnie: Serki topione, które często są
produkowane z dodatkiem oleju.
Oleje i inne tłuszcze
Tłuszcze dodają
potrawom smaku, witamin i antyoksydantów. Ale wskazane jest oszczędne ich stosowanie.
Postaraj się ograniczyć do minimum spożycie tłuszczów, które w temperaturze
pokojowej są twarde. Wyobraź sobie, że tak twardo będą później blokowały Twoje
naczynia krwionośne.
·
Najlepszy wybór: Oliwa z oliwek, olej canola i
bogaty w kwasy omega-3 olej lniany to źródła zdrowych tłuszczów.
·
Jedz oszczędnie: Margarynę i tłuszcze
do smarowania pieczywa, bo mogą zawierać rakotwórcze tłuszcze trans.
Przepis na: Fasolę z ryżem i kiełbasą
z indyka (6 porcji)
|
Składniki:
5 kubków rosołu
drobiowego
2 kubki brązowego
ryżu zielona papryka pokrojona w kostkę, czerwona papryka pokrojona w kostkę
2 cebule, drobno
pokrojone
2 ząbki czosnku,
drobno posiekane
2 łyżki oliwy z
oliwek
1/2 kg wędzonej
kiełbasy z indyka, pokrojonej w krążki grubości 1 cm
2 400-gramowe puszki
fasoli
400-gramowa puszka
krojonych pomidorów
łyżeczka tymianku
liść laurowy
mielony pieprz do
smaku
ostry sos paprykowy
do smaku
|
Sposób przygotowania:
W garnku zagotuj w
rosole ryż, aż zacznie wrzeć. Nakryj garnek, zmniejsz gaz do małego i gotuj
ryż, aż wchłonie rosół (ok. 40 min). Podsmaż na mocno rozgrzanej oliwie
paprykę, cebulę i czosnek, aż zmiękną. Dodaj kiełbasę i smaż ją, aż zacznie
się brązowić. Dodaj fasolę i jeden kubek zalewy z fasoli, pomidory razem z
sokiem, tymianek i liść laurowy. Duś przez 20 minut, mieszając od czasu do
czasu. Przypraw pieprzem i sosem do smaku. Dodaj ryż i wszystko wymieszaj.
Usuń liść laurowy i gotowe.
|
Wartość odżywcza 1 porcji:
470 kcal, 68 g węglowodanów, 25 g
białka, 11 g tłuszczu
|
Wegetarianin
Dieta wegetarian wydaje
się monotonna, ale w rzeczywistości bezmięsne posiłki świetnie smakują i mają
wiele wartości odżywczych.
Jeśli myślisz o
przejściu na wegetarianizm, musisz znać kilka faktów. Wegetarianie rezygnują z
mięsa, niekiedy także z nabiału i mleka. Bez względu na to, gdzie Ty postawisz
granicę, dieta oparta na produktach roślinnych może dostarczyć Ci zdrowego
paliwa do biegania.
Badania dowodzą, że
wegetarianie są mniej narażeni na choroby serca, cukrzycę i raka. Są także
szczuplejsi niż jedzący mięso. Ale przejście na dietę bezmięsną wiąże się z
pewnymi utrudnieniami. Wegetarianie są narażeni na niedobór składników stanowiących
istotne paliwo dla biegaczy. Białko nie należy do tej grupy, bo jego mięsne
źródła zastępują fasola, tofu i orzechy, ale są rzeczy, których łatwo może Ci w
diecie zabraknąć.
Żelazo
Ten związek jest
komponentem hemoglobiny - cząsteczek, które transportują tlen we krwi. Kiedy
następuje spadek poziomu żelaza w organizmie, krew nie jest w stanie przenosić
wystarczająco dużo tlenu.
Efekt? Gwałtowny
spadek Twojej biegowej wydajności oraz chroniczne wyczerpanie spowodowane
anemią.
·
Ile: 8-18 mg dziennie
·
Jak: Posłodź swoje płatki śniadaniowe łyżką
melasy, a dostarczysz sobie 80% dziennej dawki żelaza. Wzmocnisz jego
absorpcję, pijąc sok pomarańczowy lub jedząc owoce bogate w wit. C. Inne dobre
źródła żelaza: szpinak, płatki z dodatkiem mikroelementów, soczewica, tofu,
fasola.
Wapń
Ten minerał nie tylko
decyduje o wytrzymałości Twoich kości, ale również o prawidłowej pracy mięśni.
·
Ile: 1000 do 1200 mg dziennie
·
Jak: Kilka porcji odtłuszczonego nabiału
zaspokoi dzienne zapotrzebowanie organizmu, ale dla wegan, którzy rezygnują z
wszelkich produktów zwierzęcych, jest to większy problem.
Pozyskując ten minerał, muszą polegać na produktach pełnoziarnistych i
zielonych warzywach liściastych. Wzbogacone wapniem soki i płatki zbożowe także
się przydadzą, ale weganie powinni rozważyć branie suplementów.
Witamina B12
To jedyny niezbędny
składnik diety, który nie może być dostarczony wyłącznie z roślinnym pokarmem.
Pozwala utrzymać prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i produkcję
czerwonych krwinek, a jego brak prowadzi do anemii.
·
Ile: 2,4 mikrograma dziennie
·
Jak: Jeśli wybrałeś weganizm, prawdopodobnie
będziesz musiał stosować suplementy albo przynajmniej jeść wzbogacone o
witaminy płatki śniadaniowe.
Inne dobre źródło to
drożdże piwowarskie, jeśli tolerujesz ich gorzkość. Wegetarianie, którzy jedzą
jajka, wraz z nimi dostarczają sobie wit. B 12, zwłaszcza z tymi o większej
zawartości kwasów omega-3. Możesz jeść 7 jajek tygodniowo, dzięki czemu nie
będziesz musiał łykać wit. B 12.
Kwasy tłuszczowe omega 3
Te zdrowe kwasy
tłuszczowe pomagają utrzymać ściany komórkowe we właściwej formie, a badania
dowodzą, że spowalniają też sztywnienie ścian arterii, obniżają ciśnienie i
zmniejszają ryzyko chorób serca.
·
Ile: 2000-4000 mg dziennie
·
Jak: Orzechy włoskie, olej lniany i siemię
lnianie (musi być mielone, by zawarte w nim kwasy tłuszczowe mogły być
przyswojone przez organizm) są bogate w omega-3. Ale tylko ryby i algi
zapewniają pełne spektrum tych kwasów, więc wegetarianie powinni poszukać
suplementów robionych z alg.
Przepis na: Słodkie ziemniaki z
sałatką z czosnkiem (4 porcje)
|
Ziemniaki:
4 słodkie ziemniaki
pokrojone na ćwiartki lub ósemki łyżka oliwy lub oleju canola
1½ łyżeczki soli
morskiej
łyżeczka mielonej
papryki łyżeczka
rozmarynu
|
Sposób przygotowania:
Rozgrzej piekarnik
do 190° C. Posmaruj ziemniaki oliwą i obtocz w przyprawach. Ułóż je na
rozgrzanej blasze do pieczenia. Piecz przez 20-30 minut, aż zaczną się
brązowić.
|
Sałatka z czosnkiem:
łyżka oliwy z oliwek
2 ząbki czosnku, posiekane
papryka jalapeno,
bez ziaren, posiekana
pęk jarmużu, kapusty
collard i boćwiny, pozbawione włókien i grubo posiekane
½ łyżeczki soli
morskiej lub sosu tamari
|
Sposób przygotowania:
Rozgrzej na patelni
oliwę. Smaż saute czosnek i paprykę przez 1-2 minuty. Dodaj warzywa i posól.
Podsmażaj przez kolejne 5-8 minut.
|
Wartość odżywcza 1 porcji:
230 kcal, 38 g węglowodanów, 4 g
biała, 7 g tłuszczu
|
Smakosz
Smakosz rozkoszuje
się nie tylko jedzeniem posiłku. Samo robienie zakupów i gotowanie jest dla
niego źródłem przyjemnych doznań.
W świecie smakosza
jedzenie jest doświadczaniem przyjemności - począwszy od wybierania najwyższej
jakości składników potraw, poprzez gotowanie, do rozkoszowania się każdym
kęsem. Chodzi o to, by zwolnić i znaleźć czas na gotowanie i próbowanie nowych
rzeczy.
Wielu biegaczy
postrzega jedzenie jako niezbędne napełnianie żołądka. Tymczasem można jeść
tak, aby sprawiało to więcej przyjemności, a co za tym idzie, posiłek był
bardziej satysfakcjonujący i sycący.
Nie musisz być
dyplomowanym kucharzem, aby niektóre elementy filozofii diety smakosza
zapożyczyć i wprowadzić do swojego stylu gotowania. Miej w pamięci poniższe
rady, a będziesz się cieszył zdrowotnymi walorami swoich posiłków na równi z
ich smakiem.
Stawiaj na jakość
Jasne, że lepsze
produkty kosztują trochę więcej (OK, czasem więcej niż trochę), ale kiedy
postawisz na jakość - zarówno składników dania, jak i jego samego - to będziesz
czuł się syty, jedząc mniej.
Jeśli jakaś potrawa
wydaje nam się bardziej wyrafinowana, staramy się jeść wolniej, bez pośpiechu,
by dłużej rozkoszować się smakiem. Im wolniej jemy, tym mniej jemy.
Przyprawiaj z fantazją
Zioła i przyprawy
poprawiają zdecydowanie smak i aromat jedzenia, tylko minimalnie zwiększając
jego kaloryczność, za to wyraźnie - jego walory zdrowotne.
Jedno z badań ujawniło
na przykład, że oregano ma więcej przeciwutleniaczy niż większość owoców.
Niektóre badania dowiodły także, że czosnek ma umiarkowaną zdolność obniżania
poziomu cholesterolu, podczas gdy kurkumina - związek nadający curry żółtą
barwę - ma właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne.
Zwolnij i ciesz się
Kiedy jesz wolniej,
lepiej trawisz jedzenie i mniejsze jest ryzyko, że będziesz się przejadał.
Większa ilość czasu i pracy poświęcona na przygotowanie bardziej wykwintnych
potraw może być dla niektórych odstraszająca, ale bardziej cieszysz się
posiłkiem, kiedy przyrządzisz go w całości samodzielnie i wiesz, ile włożyłeś w
to serca. Jedzenie posiłków wspólnie z rodziną i/lub przyjaciółmi pozwala też
zacieśniać więzy z bliskimi osobami.
Śmiało eksperymentuj
Różne potrawy,
przepisy i nowe metody gotowania - to wszystko pomoże zapewnić Twojemu ciału
niezbędne składniki odżywcze, których potrzebuje. Jedząc rozmaite dania,
dostarczasz sobie mnóstwo witamin i minerałów, bo nie żywisz się w kółko tymi
samymi produktami.
Przykład? Sałatka z
młodego szpinaku, rukoli i szczawiu to znacznie większa porcja witamin oraz
mikro- i makroelementów niż ta, którą zjadasz w sałatce z sałaty lodowej.
Dodaj tłuszczu do smaku
Tak, tłuszcz jest
kaloryczny i niektórych jego rodzajów, głównie tłuszczy trans, należy unikać.
Ale tłuszcz jest również pełen aromatu, który dodaje jedzeniu atrakcyjności.
Odrobina oliwy z
oliwek poprawi smak niemal wszystkich potraw, a przy okazji zawarte w niej
jednonienasycone kwasy tłuszczowe w pewnym stopniu pomagają obniżyć poziom
złego cholesterolu LDL we krwi.
Wznieś toast lampką wina
Wielu znawców sztuki
kulinarnej uważa posiłek za niekompletny, jeśli zabrakło na stole wina. Tak,
tak, alkohol może mieć swoje miejsce w zdrowej diecie. Wino ma mnóstwo
antyoksydantów, a do tego alkohol lekko rozrzedza krew, obniżając ciśnienie.
Pewne badania
sugerują, że osoby umiarkowanie pijące żyją dłużej niż abstynenci. Ale
pamiętaj, że "umiarkowanie" oznacza jedną lampkę wina (200 ml)
dziennie w przypadku kobiet i 2 lampki w przypadku mężczyzn. Lekarze
podejrzewają jednak, że picie alkoholu zwiększa ryzyko raka piersi, więc
kobiety z grupy podwyższonego ryzyka powinny rozważyć zupełną rezygnację z
procentowych trunków.
Przepis na: Pizza z cebulą, rukolą i
figami
|
Składniki:
spód do pizzy
łyżka oliwy z oliwek
2 cebule, posiekane
½ łyżeczki soli
łyżka brązowego
cukru
łyżka octu
balsamicznego
kubek liści rukoli,
pakowanych
6 suszonych fig,
pokrojonych w plasterki
100 g koziego sera,
pokruszonego
|
Sposób przygotowania:
Połóż spód pizzy na
blachę. Rozgrzej piekarnik do 220° C. Rozgrzej olej i smaż saute posoloną
cebulę, aż zacznie się brązowić. Dodaj cukier i ocet balsamiczny. Gotuj przez
10 minut. Rozłóż cebulę na cieście. Nałóż na wierzch rukolę, figi i kozi ser.
Włóż blachę do piekarnika na 15 minut lub do czasu, aż krawędzie ciasta się
zezłocą. Po wyjęciu pizzy z piekarnika spryskaj ją octem balsamicznym. Pokrój
na 6 części i gotowe.
|
Wartość odżywcza 1 porcji:
190 kcal, 24 g węglowodanów, 6 g
białka, 9 g tłuszczu
|